Runowo w Gminie Trzcianka to wieś licząca 364 mieszkańców. Leży w malowniczej okolicy, na niewielkich wzniesieniach, w sąsiedztwie otaczających ją od południa i wschodu lasów.
Pierwszy przywilej dla sołtysa Runowa wystawił Jan Czarnkowski, pan na Radosiewie w dniu 16.10.1611 r. Nazwisko pierwszego sołtysa pojawia się w dokumencie z 1619 r., brzmi ono Matthias Sahr. Po zajęciu w 1772 r. okręgu noteckiego król pruski Fryderyk Wielki ukrócił dowolne obciążanie chłopów ciężarami powinności feudalnych żądając pisemnych umów pana z wioskami. Przestrzeganie umów kontrolowały sądy państwowe. W 1789 r. wieś liczyła 57 dymów; była to wieś szlachecka z kościołem katolickim i ewangelickim domem modlitwy.
W 1815 r. wieś weszła w skład Wielkiego Księstwa Poznańskiego, od 1818 należała do powiatu czarnkowskiego. Po separacji w 1830 r. mieszkańcy powiększali swoje gospodarstwa, powstały wybudowania: Steinort – 12 zagród, Kienwerder – 5 zagród, Droga Górnica/starosty – 6 zagród.
W 1867 r. wybudowano istniejącą do dzisiaj szkołę z 2 klasami i 2 mieszkaniami nauczycieli;( drugie mieszkanie zajęte dopiero w 1873 r.)
Według XIX wiecznego SGKP – wieś zwała się Runów, wieś, okręg wiejski i leśnictwo u źródeł strugi dopływu Noteci. Parafia katolicka Czarnków, parafia ewangelicka w miejscu. 56 domów, 435 mieszkańców. Sołtystwo liczy 327 ha (223 roli, 53 łą, 9 pastwisk, 37 lasu), jest maślarnia i chów bydła holenderskiego. Parafia protestancka ma kościół składa się z 4 osad i liczyła w 1860 r. 4079 dusz; katolików 154. Okręg wiejski obejmuje: Kienort ( 9 domów, 60 mk.); Steinort ( 21 domów, 191 mk.) cały okrąg ma 86 domów, 781 mieszkańców ( 79 katolików, 686 protestantów, 16 Żydów), 1567 ha ( 1072 roli, 242 łąk, 79 lasu. Leśnictwo ( 1 dom, 7 mieszkańców) należy do Białej.
W 1905 r. liczyło 549 mieszkańców. W 1910 r. było 675 mieszkańców. Droga do stacji kolejowej Siedlisko wybrukowana została w 1909 r., w 1912 droga do Trzcianki/Gajewa. Po I wojnie wieś podłączono do sieci elektrycznej, dało to początek elektryfikacji, co ułatwiło zastosowanie maszyn elektrycznych w gospodarstwie. Minusem był fakt, że powstała nadwyżka siły roboczej (podobnie jak po upadku tkactwa); w okresie 1871-1930 wieś straciła ponad 100 mieszkańców. Własność ziemska dzieliła się między 4 posiadaczy z gospodarstwami o powierzchni 100-172 ha, 3 właścicieli miało ponad 50 ha, 7 rolników ponad 25 ha. Były też 23 gospodarstwa o powierzchni poniżej 1 ha, mające tylko jednego konia, 13 gospodarstw o powierzchni poniżej 3 ha, 7 gospodarstw nie miało żadnej ziemi.
W 1925 gmina Runowo obejmowała: Kienwerder – nieistniejące dzisiaj Kwiecewo (w 1905 r. liczące 42 mieszkańców), Steinort- Kamionki (w 1905 r. mające 43 mieszkańców), L. Gajewo ( w 1905 r. – 8 mieszkańców). Razem mieszkało w niej 696 osób ( 634 protestantów, 44 katolików, 18 ateistów). Zamieszkałych domów było 95.
26 stycznia 1945 r. na południowym skraju wsi rozegrała się potyczka, podczas której zniszczono czołg sowiecki. W trakcie walk 1/3 wsi stanęła w płomieniach, zginęło 45 osób (w tym uciekinierzy z Radosiewa, Gajewa i innych wsi)
Parafia ewangelicka w Runowie.
Pierwszy dom modlitwy powstał wkrótce po lokacji w 1611 r., w 1641 r. raport kościelny wspomina o nauczycielu ewangelickim. W 1771 r. gmina wybudowała nowy dom modlitwy, w latach 1821-1826 rozbudowany o wieżę i emporę, wyposażony także w nowe ławki. W 1825 r. mieszkańcy 4 wsi, mianowicie Runowa, Siedliska, Jędrzejewa i Gajewa podjęli decyzję o utworzeniu samodzielnej parafii. Hojnie wyposażyli powstającą parafię, dla proboszcza przewidzieli wynagrodzenie w wys. 900 marek. Na siedzibę parafii wybrano Runowo, gdzie pod koniec XVIII w. wybudowany został kościół. Siedlisko i Jędrzejewo miały własne wybudowane w XVIII w. kościoły, Gajewo kościół z 1824 r. W 1866 r. odłączyło się Siedlisko i powołało własnego pastora. Parafian było po tym odłączeniu 2627 dusz.
Drewniany kościół ewangelicki i dzwonnica, zniszczone w czasie wojny, w latach sześćdziesiątych zostały rozebrane.
Zabytki:
- część zabudowań folwarcznych z dworkiem
- poniemiecki cmentarz.
Pomniki przyrody:
- Grupa 2 dębów koło krzyża
- dwustuletni dąb szypułkowy – 2 drzewa
- stuletni kasztan
