Łokacz Mały to wieś w Gminie Krzyż Wielkopolski.
Z miastem Krzyż wieś łączy wspólna ulica Mickiewicza, która prowadzi do Ośrodka Wypoczynkowego nad jeziorem. Na przełomie lat 70. i 80. minionego wieku powstało tu osiedle domków jednorodzinnych, pobudowanych przez mieszkańców Krzyża. Obecnie trwa dalsza zabudowa tych terenów, a Łokacz Mały stał się „sypialnią” dla Krzyża. Na terenie wsi pozostały jedynie trzy gospodarstwa rolne. Przy jeziorze Królewskim czynny jest stadion i boisko klubu „Drawa”. Opodal usytuowany jest Ośrodek Rekreacyjny. Przy jeziorze znajduje się strzeżone kąpielisko.
Historia Łokacza Wielkiego sięga początków XVIII wieku Wówczas to w 1701 roku u ujścia Drawy i Noteci, właściciel pobliskiego Wielenia Jan Kazimierz Sapieha – na gruntach wsi Drawiny – zakłada wieś, którą nazwano Oleandry Sapieżyńskie. Ponieważ była to zbyt trudna nazwa do wymówienia dla części cudzoziemskich osadników, wkrótce zaczęto używać nazwy Łokacz Mały. Osada była niewielka, zasiedlona polskimi rolnikami.
Nowi osadnicy otrzymali 16 włók ziem, zwolnieni byli od opłat na rzecz pana przez 5 lat, potem czynsz wynosił 80 tymfów; mieszkańcy zobowiązani byli do pracy 1 dzień przy sianokosach na łąkach zamku wieleńskiego; dostali prawo połowu ryb w Drawie.
Do 1772 roku wieś leżała w granicach Rzeczypospolitej, jednak w wyniku I rozbioru Polski tereny te przeszły pod panowanie pruskie. Pod koniec XVIII wieku właścicielka Wielenia księżna Joanna Sapieżyna, do której należał także Łokacz Mały sprzedała część swoich dóbr i przeszły one w ręce niemieckie. Od tego czasu na ich określenie zaczęto używać nazwy Łokacz Wielki.
Według XIX –wiecznego SGKP ; „ Łokacze” wieś i gmina nad Drawą i blisko Noteci. W XIX w. były to 3 miejscowości: 1. Łokacz wieś, 2. Krzyż stacja kolejowa, 3. Marks – leśnictwo; razem liczył w 1881 r. 1750 mieszkańców, w 1871 144 domy, 1917 mieszkańców (1726 ewangelików, 147 katolików,44 Żydów, 167 analfabetów). Szkoła elementarna kilkoklasowa.
W 1903 r. nastąpiła zmiana nazwy miejscowości na Lukatz- Kreuz. W 1910 r. z powodu rozrastającej się osady kolejowej Krzyż, będącej częścią miejscowości liczył aż 3879 mieszkańców. W skład gminy wchodziły miejscowości: Łokacz Mały ( Busch Lukatz), Dragekrug, Dragelukatz, Dratziger Fier, Kreuz, Port przeładunkowy, fabryka mąki ziemniaczanej. W 1925 r. gmina miała 4867 mieszkańców (4405 protestantów, 354 katolików i 27 żydów, 69 ateistów) zamieszkujących w 469 domach
Zabytki:
- Zagrody nr 1 i 3
- cmentarz pierwotnie ewangelicki założony w końcu XIX wieku, obecnie wykorzystywany jako cmentarz komunalny miasta Krzyż Wlkp.. Rozplanowany regularnie o układzie alejowo – kwaterowym. Starodrzew złożony z lip tworzących aleje. Najstarszy nagrobek z datą 1899..
