Wieś sołecka Dolaszewo położona w Gminie Szydłowo liczy 1057 mieszkańców. Duża liczba mieszkańców wsi wynika z bliskiego położenia przy granicy byłego miasta wojewódzkiego – Piły i dużej ilości nowobudowanych domów mieszkalnych. Wieś dzieli się obecnie na trzy części – dawną wieś Dolaszewo, nowe osiedle Dolaszewo oraz osiedle Prefabet przy stacji kolejowej. Osią łączące te części jest biegnąca z północy na południe droga lokalna łącząca starą część ze stacją kolejową Dolaszewo i dalej z Cykiem.
Stara wieś położona jest na skraju wysoczyzny , z której rozciąga się doskonały widok na leżącą 65 metrów niżej Piłę i Dolinę Noteci. Na północ od wsi leżą zalesione Psie Góry. Wieś ma zwartą zabudowę wzdłuż 3 ulic. W środku wsi stoją dwa kościoły i leżą małe oczka wodne. Gleby we wsi są dobre, na północ pagórkowate i piaszczyste, w stronę cyku niskiej jakości porośnięte lasem sosnowym.
Pierwsza wzmianka w dokumentach w 1558 r.; mowa w nich o opuszczonej wsi Dolaszewo. Druga lokacja wsi nastąpiła w 1585 r. ;Niemieccy osadnicy nazwali wieś Hasenberg.
W 1770 roku konfederaci barscy stoczyli pod Dolaszewem potyczkę z wojskami pruskimi.
W 1772 r. żyło w Dolaszewie 20 chłopów i wielu komorników. W 1789 r. była to wieś królewska z kościołem katolickim filialnym Piły, licząca 27 dymów. W 1820 r. miała 190 mieszkańców.
W XIX w. SGKP tak opisuje wieś Dolaszewo – obszaru 4519 mórg, budynków 121, domów mieszkalnych 35, katolików 135, ewangelików 147, szkołą w miejscu. O kościele tutejszym pisze Łukaszewicz „ Opis kościołów parafialnych dyecezyi poznańskiej” –kościół drewniany w 1740 na nowo wystawiony.
W 1900 r. liczyło 318 mieszkańców, we wsi była rzeźnia. w 1905 r. było 340 mieszkańców. W 1925 r. w skład gminy Dolaszewo wchodziły także: Dworzec Hasenberg, Hasenheide (Dolaszewko) , Kalthoefen ( w 1905 r. 11 mk.) . Razem w 48 domach ( 75 dymów) mieszkało 352 osób ( 221 protestantów, 125 katolików).
Warto zobaczyć :
- Cmentarz katolicki założony w XIX wieku, na wsch. obrzeżu wsi., jego obszarze zachowane resztki historycznego drzewostanu i pozostałości nagrobków.
- Kościół katolicki z 1832 r. wcześniejsza drewniana budowla pochodziła z roku 1740.
- Kościół ewangelicki z 1861 r.
- SZKOŁA, ob. dom Nr 29, mur., pocz. XX.
- ZESPÓŁ DWORCA PKP: a. dworzec PKP, mur., k. XIX, b. dom dla pracowników kolei, mur., 1881.
- ZESPÓŁ FOLWARCZY: a. dom mieszkalny właściciela, ob. dom Nr 21, mur., poł. XIX, b. stajnia, ob. budynek gospodarczo-inwentarski, mur., poł XIX, c. kuźnia, ob. magazyn, mur., poł. XIX, d. gorzelnia, ob. mieszalnia soli, mur., poł. XIX.
- ZAGRODA Nr 5: a. dom, mur., 2 poł. XIX, b. budynek gospodarczy, mur., pocz. XX, c. budynek gospodarczy, mur., pocz. XX.
- DOM Nr 25, mur., pocz. XX, przebudowany.
- DOM Nr 34, mur., poł. XIX.
- CMENTARZ EWANGELICKI, PRZYKOŚCIELNY zlikwidowany,1861.
