Biała to największa wieś w gminie Trzcianka; liczy 1021 mieszkańców. Do
sołectwa należą również Kadłubek (ok. 80 mieszkańców) i Osiniec (ok.70
mieszkańców).
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1378 r., kiedy to odnotowano, że Jan Czarnkowski włada Człopą, Czarnkowem i Białą; w tymże roku książę pomorski Świętobor, podczas łupieżczej wyprawy na Człopę zniszczył również Białą. Według listy podatkowej z 1581 r. Biała była dużą wsią z 40 ćwierćłanami i młynem. W 1613 r. w przywileju łomnickim jest wzmianka, że w Białej istnieje folwark. W 1629 r. wzmianka o mieszkańcu Białej nazwiskiem Martinus Krupa; we wsi były wówczas 73 domy, kościół, plebania, dwór, szkoła, a nawet szpital. W 1650 r. Franciszek Czarnkowski wzywa mieszkających
we wsi chłopów do zagospodarowania licznych, leżących odłogiem ziem.
Od XVII do początku XIX wieku Biała stanowiła ośrodek rękodzieła tkackiego. W latach 1746 – 1756 należała do Stanisława Poniatowskiego, ojca ostatniego króla Polski.
Według pruskich akt klasyfikacyjnych z 1773 r. wieś i folwark należały do hrabiego Radolińskiego; 2/3 mieszkańców to katolicy, 1/3 mieszkańców jest ewangelicka. Wieś ma 2 szkoły, każda z 2 łanami, 14 wolnych chłopów z całym łanem, 45 chłopów służebnych z ½ łana, 110 kosatów. Razem mieszka w niej 791 osób na 55 łanach (1045 ha). W 1789 r. we wsi było 117 dymów, folwark, kościół katolicki i ewangelicki, istniały młyn, tartak
i folusz; dwie szkoły wyznaniowe.
Do dóbr Biała należały: Kuźnica,Łomnica, Runowo, Siedlisko, Radosiew i Gajewo. Synowie – spadkobiercy hrabiego Radolińskiego gospodarowali źle, zwłaszcza jego syn Ignacy. Doszło do tego, że jego dobra zlicytowano. W 1836 r. pruski urzędnik Livonius nabył dobra Biała, których powierzchnia bardzo zmniejszyła się z powodu uwłaszczenia chłopów; w dobrach zostało 8000 mórg roli i 17 000 mórg lasu. W 1842 r. nabywa je Reichsgraf von
Moltke z Mecklenburg –Strelitz. Wdowa po nim w 1871 r. założyła fundację zwana
od jej imienia Eugenienstift, która potem przejęła przedszkole, stację pielęgniarek
i w 1929 r. prowadziła poradnictwo dla matek i niemowląt.
W 1885 r. według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego pod nazwą Biała kryły się wieś licząca 35 domów, 307 mieszkańców (23 ew., 284 kat., 94 analfabetów). wieś szlachecka i dobra 17006 morg rozległa ordynacja księcia sasko-altenburskiego na którą składały się 2 miejscowości; 1. Biała 2. osada Cegielnia –
187 domów 1709 mieszkańców, 632 ew, 1051 kat. 26 żydów, 367 analfabetów. W 1878
było już 2269 mk. 2 szkoły elementarne ( kat. I ew.), gorzelnia, fabryka sera ,
agencja pocztowa. Kościół w B. istniał już w pierwszej połowie XV w. ( wzmianka
w księgach kościelnych w 1445 r.). Spłonął w XVII w. W 1628 Franciszek
Czarnkowski postawił murowany. W kościele nie było zabytków z poprzednich
wieków. W XIX w. właścicielami Białej byli Radolińscy. W okolicy znajdują się
żale, w których wykopano urny obecnie w zbiorach poznańskiego TPN.
Biała ( łącznie z folwarkiem) w 1905 r. liczyła 2008 mieszkańców, we wsi były kościoły katolicki i ewangelicki.
W folwarku żyło 395 osób. Cegielnia Biała ( Żurawiec) liczyła 10 mieszkańców. W
1925 r. Gmina Biała obejmowała też: Nowy Folwark, Proboszczowy Folwark (
Osiniec), Ceglaną karczmę (Żurawiec – w 1905 r. 12 mieszkańców). Razem było
1436 mieszkańców ( 496 protestantów, 935 katolików, 5 Żydów) żyjących w 236
domach.
Istniejący do dzisiaj kościół został wybudowany w połowie XIX wieku. W latach 1794-1812 proboszczem Białej był ks. Ignacy Bocheński, pierwszy historyk regionalista regionu nadnoteckiego. W latach 50-tych XX wieku za ks. Juliana Filoda zbudowano na placu kościelnym kaplicę, a w niej, pod ołtarzem, umieszczono kamień z odciśniętym według
miejscowej legendy śladem stopy Matki Boskiej.
Przy drodze na Trzciankę solidny kamienny mur z metalową bramą, kryjący resztki cmentarza ewangelickiego. Na terenie cmentarza stał niegdyś kościół ewangelicki.
Zabytki :
- Cmentarzysko ciałopalne z epoki żelaza
- Cmentarzysko kurhanowe z epoki żelaza
- Pałac z 1929 r.
- Oficyna mieszkalna z końca XVIII w.
- dziewiętnastowieczne domy mieszkalne,
- park z XVII w. z wieloma okazami starych platanów
i buków - Kościół z 1852 r.
- Cmentarz ewangelicki z piękną bramą i murem
kamiennym porośniętym bluszczem
Pomniki przyrody:
- lipa drobnolistna
- grupa 2 platany klonolistne w dawnym parku
zamkowym - Szuwar Osiniecki użytek ekologiczny ustanowiony w celu zachowania niewielkiego
rozlewiska porośniętego szuwarem i łozowiskiem, będącego miejscem bytowania
ptactwa wodno- błotnego i płazów o pow. 4,69 ha w obrębie Biała.
Niewielkie rozlewisko porośnięte szuwarem i łozowiskiem, będące miejscem
bytowania ptactwa wodno-błotnego i płazów
